Periyodik kontrol, işyerinde kullanılan ekipmanların iş sağlığı açısından görevini yerine getirip getirmediğinin belirlenmesi üzerine belirli periyotla yapılan test, deney ve muayene faaliyetleridir. Periyodik kontrol aynı zamanda fenni veya periyodik muayene olarak da isimlendirilir.
İş yerinde çalışan, hizmette bulunan herkesin can ve mal güvenliğinin sağlanması ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi için zorunlu olarak yaptırılması gereken kontrollerdir.
İş ekipmanının periyodik kontrolü; İlgili yönetmelikte belirtilen zaman aralıklarında, iş ekipmanlarında güvenliğin bozulmasına tehlike yaratacak durumlarda, doğal olaylar, kazalar, uzun süre kullanılmayan veya yeni alınan iş ekipmanına, çalışma biçimindeki farklılıklar oluştuğunda yapılır.
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 4. Maddesi;
İşveren ’in çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla, işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izlemekle, denetlemekle ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlamakla ve risk değerlendirmesi yapmakla veya yaptırmakla yükümlü olduğunu belirtir.
İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz hükmü de yer almaktadır.
6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu gereği ve buna bağlı Resmi Gazete 28628 sayılı 25.04.2013 tarihinde yayınlanan “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği”nin 2.Bölüm İşverenlerin Yükümlülükleri Başlığı 7.Maddesinde;
(1) İşyerinde kullanılan iş ekipmanının kontrolü ile ilgili aşağıdaki hususlara uyulur.
Periyodik Kontroller Kimler Tarafından Yapılmalı?
İş ekipmanlarının teknik özelliklerinin gerektirdiği ve EKİPNET’e (b) kayıtlı ilgili branşlardan mühendis, teknik öğretmen, tekniker ve yüksek teknikerler periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişilerdir.
Periyodik Kontrol Sözleşmelerinin İSG Katip üzerinde bildirilme zorunluluğu 4 Şubat 2024 itibari ile zorunlu olmuştur.
İş güvenliği uzmanları İSG-Katip sisteminde iş güvenliği uzmanı olarak atanmış ise, kalıcı Ekipnet numarasına sahip olsalar bile sistem üzerinden Periyodik Kontrol atamaları yapılamamaktadır.
18.02.2022 tarihinde yayımlanan "İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği" Ek Madde 2'de belirtilen "Akreditasyon zorunluluğu başlayan iş ekipmanları" hükmü, 01.01.2024 itibarıyla yürürlüğe girmiştir.
Bu madde kapsamında, LPG tankları, kule krenler, asılı erişim donanımları ve yürüyen merdivenlerin periyodik kontrolleri sadece ilgili ekipman kapsamında akredite olmuş muayene kuruluşları tarafından gerçekleştirilecektir.
Periyodik Kontrol ve Periyodik Bakım arasındaki fark nedir?
Periyodik kontrol ve periyodik muayene aynı anlama gelmektedir. Periyodik kontrol; iş ekipmanlarının, “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” kapsamında belirlenen aralıklar ve belirlenen yöntemlerle yetkili kişi ya da kurumlar tarafından yapılan test, deney ve muayene faaliyetlerine verilen isimdir.
Periyodik Bakım, iş ekipmanlarının belirli aralıklar ile onarılması, iş ekipmanında ve bileşenlerinde yapılan her türlü revizyon, tamir, değişim, ayar, arıza giderme, temizlik ve kalibrasyon işlemlerinden herhangi birisini veya birkaçının birlikte uygulandığı işlemlerdir. Periyodik bakım yapılarak, iş ekipmanlarının deformasyonu geciktirilmiş olur. Ancak periyodik bakım işleminde iş ekipmanının güvenli bir şekilde çalışıp çalışmadığı anlaşılmaz.
Periyodik kontroller aksi belirtilmediği sürece tarafsız kurum ya da kişiler tarafından gerçekleştirilir. Periyodik bakımlar ise anlaşma sağlanan bakım ve onarım işlemleri yapan firmalar tarafından düzenli olarak yapılmaktadır.
Periyodik kontrole tabi iş ekipmanları yönetmelikte(a) yer alan ek hüküm ve istisnalar saklı kalmak kaydıyla ana başlıklar halinde;
İşletmeye ait havalandırma ve klima tesisatı ile tesisata bağlı bileşenlerin uygunluğu, havalandırma kanallarından geçen hava akım değerlerinin belirlenmesi, havalandırma kanalları ve menfezlerinin mevcut performans değerleri, ölçüm ve kontroller ile belirlenerek proje ile karşılaştırılması yapılır.
Karayolunda kullanılmayan ve karayolu trafik muayenesi kapsamında yer almayan iş makinası periyodik kontrolleri, iş kazalarının önlenmesi, can ve mal kayıplarının önlenmesine yönelik önemli rol oynamaktadır
İş makinası periyodik kontrol hizmeti TS EN 474 standartlarında belirtilen şartlara uygunluk değerlendirmesi olarak gerçekleştirilmektedir.
İşletmelerdeki tüm basınçlı kapların periyodik muayene ve test işlemleri genel itibari ile ilgili imalat ve kullanım standartlarınca hidrostatik test (Basınç Testi) metotları ile beraber mevzuatta belirtilen kriterler doğrultusunda basınçlı kapların periyodik kontrolleri yapılır.
Sütunlu Çalışma Platformu |
Krenler / Kule Vinç |
Krenler / Mobil Vinç |
Endüstriyel Araçlar / Forklift |
Endüstriyel Araçlar / Transpalet |
Endüstriyel Araçlar / İstif Makinası |
Yürüyen Merdiven ve Bant |
Krenler / Köprülü |
Krenler / Portal |
Krenler / Yükleyici |
Krenler / Kıyı Ötesi |
Krenler / Döner Kollu-Pergel |
Vinç / Monoray |
Vinç / Traksiyonel |
Vinç / Çektirme |
Vinç / Gerdirme ve Benzeri |
Endüstriyel Araçlar / Yük ve Personel Taşıyıcı |
Endüstriyel Araçlar / Değişken Erişimli Araç |
Endüstriyel Araçlar / Sipariş Toplayıcı |
Kaldırma Aksesuarları ve Taşıyıcılar / Sapanlar |
Kaldırma Aksesuarları ve Taşıyıcılar / Kıskaçlar |
Kaldırma Aksesuarları ve Taşıyıcılar / Vakum Kaldırıcı |
Kaldırma Aksesuarları ve Taşıyıcılar / Kıskaçlar |
Kablolu taşıma tesisatları |
Araç kaldırma liftleri |
Kaldırma Tablaları |
Sütunlu çalışma platformları |
Asılı erişim donanımları |
Yükseltilebilen seyyar iş platformları |
İnşaat asansörleri |
Eğimli yük taşıma tertibatları |
Hareket engelliler için güç tahrikli kaldırma platformları |
Servis asansörleri |
Kren asansörleri |
Yük asansörleri |
Manipülatörler |
Uçak yer destek donanımları |
Yürüyen merdivenler ve yürüyen yollar |
Sürekli taşıma donanımları (konveyörler) |
Isıtma (Kalorifer, sıcak su ve benzeri) kazanları / Sıcak Su Kazanı |
Buhar ve kızgın su kazanları / Kızgın Su Kazanı |
Buhar ve kızgın su kazanları / Buhar Kazanı |
Kızgın yağ kazanları |
Sıvılaştırılmış gaz tankları (LPG, ve benzeri) (yerüstü) |
Sıvılaştırılmış gaz tankları (LPG, ve benzeri) (yer altı) |
Basınçlı hava ve gaz tankları |
Kapalı genleşme tankları |
Boyler ve akümülasyon tankları |
Boyama makinaları (kazanları) |
Kriyojenik tanklar |
Buharlı pişirme kazanları |
Otoklav |
Atmosferik, bombeli yatay/dikey silindirik, prizmatik,açık/kapalı tehlikeli sıvı depolama tankı |
Atmosferik, dik, yerüstü,çelik kaynaklı birleştirmeli, A/K tavanlı tehlikeli sıvı depolama tankları |
Hidrolik kazıcılar |
Damperli kamyonlar |
Skreyperler |
Greyderler |
Boru döşeyiciler |
Trençerler |
Toprak ve çöp sıkıştırıcılar |
Halatlı kazıcılar |
Yol düzeltme makinaları |
Zemin stabilize makinaları |
Zemin sıkıştırma makinaları |
Asfaltlama makinaları |
Beton ve harç için taşıma – püskürtme ve yerleştirme makineleri (beton pompası) |
Sondaj makinaları |
Çekici dozerler |
Yükleyiciler |
Endüstriyel raflar |
Endüstriyel kapılar |
Yangın söndürme sistemleri, otomatik yağmurlama sistemleri, otomatik gazlı söndürme sistemleri |
Portatif yangın söndürücüler (yangın söndürme cihazları) |
Kaçış yolu basınçlandırma sistemleri ve duman tahliye sistemleri |
Havalandırma ve klima tesisatı |
Mekanik presler |
Hidrolik presler |
Hidrolik abkant presler |
Pnömatik presler |
Torna tezgahları |
Ağaç işleme tezgahları |
Freze tezgahları |
Soğuk metal testereleri |
Hareketsiz taşlama makineleri |
Şerit testere (ağaç işleme makinaları) |
İşleme merkezleri |
Şerit testere (gıda işleme makineleri) |
Delme makinaları |
Giyotin makaslar |
Transfer tipi ve özel amaçlı tezgâhlar |
Yapı iskeleleri |
Mobil erişim ve çalışma kuleleri (seyyar iskeleler) |
Elektrik Tesisatı ve Topraklama Tesisatı |
Yıldırımdan korunma tesisatı (kafes, hava sonla. çubuğu, doğal hava sonla. Bileş., paratoner vb.) |
Akümülator |
Transformatör |
Jeneratör |
Katodik koruma tesisatı |
1 kV ve daha düşük gerilime sahip tesisatlar |
Yangın algılama ve uyarı sistemleri |